Ana Sayfa > Belgeler

Arşiv

Resim Notu:

Velilerin Dedesi Çolak Veli'den Mehmet Çelik'e kadar kendi el yazısı ile Veliler Şeceresi.

Çolaklı Mehmet Çelikten Veliler Şeceresi

İçerik:

Abacılı Köyü Cumhuriyet Öncesi, Abacılı Uğurlu ve Abacılı Güzelli olarak ikiye ayrılırdı ve Tümüne birden Abacılı denirdi.

Abacılı Güzelli bölümü, bugünkü Güzelli köyü ile Akçayı içine alırdı.

Abacılı Uğurlu ise, Kuzeyde Ak Denizden başlayarak Amanos Dağları üzerinde bulunan Osmanlı Çukuruna kadar bugünkü Sarıseki Beldesi sınırlarıyla komşuydu. Güneyde ise Kırıkhan'a bağlı Ceylanlı, Delibekirli köyleri ile sınır olup bugün bu sınırlardan bir kısmı bu köyler içinde kalmıştır.

Batısı ise Akdeniz idi.

Payas´a tabii olarak Abacılı cemaati, Boz Ulus'un harbe iştirak edeceğine dair Konya'da tanzim olunan 1689 (Hicri 1101) tarihli vesika (hüccet) eki defterde, zikredilmektedir..

16. yüzyılda İskenderun'da bir iskele mevcuttu. Payas da eskiden beri hem önemli bir liman hem de aynı zamanda hac ve ipek yolu ticaret kervanlarının anayol güzergâhında önemli bir karakoldu. Abacılı cemaati´de bugünkü manada bir koruculuk görevi ile Payas Derbendine tabii tüfenk endaz neferatı olarak (iyi tüfenk kullanan asker manasına) bu belgede adı geçmektedir.

XVI. yüzyılda tam göçebe hayatı geçiren başlıca iki topluluk vardı; Bunlardan biri Halep bölgesinde yaşayan ve yazın Uzun-Yayla ile Sivas'ın güney taraflarına çıkan Halep Türkmenleri, diğeri de Boz Ulus idi. Boz Ulus, Mardin'in güneyinde, Fırat kıyılarında kışlamakta ve Erzurum-Erzincan arasında yaylamakta idi. Halep Türkmenleri'nin Kanunî devrindeki (1540) vergi nüfusu 9316 hânedir. Boz-Ulus'unki ise, Dulkadir kolu da dahil olmak üzere, 68 mücerred, 7325 evli ve toplam olarak 8013 vergi nüfusundan ibaretti.

Boz-Ulus 1613 tarihinde Orta-Anadolu bölgesine geldi. Bu elin eski yurdunda, pek az bir kısmı kalmıştı. Bununla beraber Doğu ve Güney Doğu Anadolu'da, dirlik düzenliğin ortadan kalkması ile Boz Ulus'un idarecilerinin, mahalli bey ve hakimlerin baskısına ve şakilerin saldırılarına maruz kalmaları bu göçmenin en başta gelen sebebi olmalıdır. Esasen Boz-Ulus, daha XVI. yüzyılda mahallî idarecilerin ektirmek ve köyler kurmak sureti ile yaylaklarını daraltmakta olduklarından daima şikâyetçi idi. Hükümet, Boz-Ulus'un Orta-Anadolu'ya. gelişinden memnun olmadı. Anadolu ve Karaman beğlerbeğilerine emr-i şerifler göndererek Boz-Ulus'un eski yerine yollanmasını istedi. Fakat bu emir hiçbir zaman tatbik edilmedi ve Boz-Ulus Orta-Anadolu'da kaldı.

İkinci Viyana kuşatması üzerine Avusturya ve müttefikleri ile başlayan harbin uzamasından asker sıkıntısı çekilmeğe başlanmıştı. Evvelce Türk oymaklarına ordusunda yer vermeyen devlet, 1690 yılında (1102H) Avusturya'ya, karşı yapacağı sefer için Türkmenlerden de asker istedi. Boz-Ulus, Halep Türkmenleri, Yeni-İl, Dulkadirli ve diğerleri bu sefere katıldılar.

Bilindiği gibi, Osmanlı askerî gücü, yükseliş devirlerinde başlıca timar sistemi ile devşirme ocağına dayanmakta idi. Bu sebeple oymaklar, bu devirlerde raiyyet yani vergi veren halktan sayılmışlardır. Bilhassa Halep Türkmenleri, Boz-Ulus, Yeni-İl tamamen bu vasfı taşırlar.

Osmanlı devleti, Haleb Türkmenleri, Boz-Ulus ve Yeni-İl´den askerlik hususunda ancak, devşirme ocağı ehemmiyetini kaybettiği ve asker sıkıntısı çekilmeye başlandığı zamandan itibaren faydalanmak yoluna gitmiştir. Bu üç topluluk Osmanlı devrinde, mâlî bakımdan, hanedana bağlanmışlardır.

Faruk Sümer Oğuzların Tarihi Adlı Kitabında (s79-80) Türk, Türkmen ve Yörük için şöyle demektedir." Türkmen adının aslı bugünkü müellifler gibi, eski müellifleri de epeyce meşgul etmiştir. Bu hususta onlar arasında başlıca iki fikir vardır. Bunlardan birine göre Türkmen, Türk adı ile farsça (mânend) ekinden meydana gelmiş olup, "Türk'e benzer" demektir. Bundan önceki haşiye(açıklama)de büyük âlim Birûnî'nin bu fikirde olduğu görüldüğü gibi, Kâşgarlı'da. Türkmen, adının bu şekilde izahı ile ilgili bir hikâye anlatmaktadır. Bu misaller, XI. yüzyılda Türkmen adının Türk+mön (mânend) dan meydana geldiğinin oldukça yaygın bir fikir olduğunu gösteriyor. XIV. yüzyılda da İran'da Türkmen'in bu izah şekli üzerinde durulduğunu biliyoruz.

İkinci fikre göre, Türkmen, Türk-i iman'dan gelmektedir. Bu görüşü de İbn Kesir,Tarih-i Muhtar ve Mehmed Neşri kabul etmişlerdir.

Zamanımızda ise, Türkmen sözünün sonundaki - men'in tûrkçe mübalağa eki olduğu (kocaman, azman,değirmen) söylenerek bu adın Öz-türk anlamına geldiği üzerinde durulmaktadır."

Bu konu ile ilgili yukarıda saydığım üç görüş dışında başka görüşle de var ise de diğer görüşleri burada, izah etmeyeceğim. Her üçü de birbirini tamamlayan görüşlerdir.

Yurüklü´ye tabii bir Yörük olarak Yörük konusunda da kısa bir bilgi vermek isterim. XVI. yüzyılda, daha önceki yüzyılda olduğu gibi, göçebe anlamında yörûk (yörü-fiilinden) sözü kullanılıyor ve bu söz Haleb Türkmenleri gibi teşekküllere de veriliyordu. Fakat daha sonraları Yörük adı gerçek anlamını kaybetmiş ve Batı-Anadolu ile Güney Batı-Anado-lu'daki oymakların umumî adı olmuştur, Buna göre Yörük adının kavmî hiç bir mânâsı yoktur. Yörükler de Oğuz boylarından gelmektedir. XVI. yüzyılda kavim adı olan Türkmen kelimesi ile vasıflandırılan başlıca eller: Halep Türkmenleri Boz-Ulus, Dulkadirliler ile Boz-Ok'taki oymaklardı. Daha sonraları bu ad Halep Türkmenleri ile Boz-Ulus'a. münhasır kaldı. Bu iki elden XVIII. yüzyıldan itibaren Orta ve Batı-Anadolu'ya gelenlere de Türkmen denilmiş, hattâ köylerde ve kasabalarda yerleştikten sonra da zamanımıza kadar bu adla anılmışlardır. Bu gün Orta ve Batı-Anadolu'da bazı yerlerde yan yana Türk, Yörük ve Türkmen köylerini görmek mümkündür. Bunun izahı şudur: Türk denilen köyler, o bölge veya yörenin Selçuklular ve beylikler devrinde yerleşmiş en eski Türk halkına ait olan yerlerdir. Yörük adıyla vasıflandırılan köyler, oralarda, XVII. yüzyıldan önce yaşayan ve son asırlarda yerleşen Yörükler'in kurdukları köylerdir. Türkmen köyleri ise XVII yüzyıldan itibaren Orta ve sonra Batı-Anadolu ile Marmara bölgesine göç etmiş ve son asırlarda oralarda yerleşmiş Boz-Ulus, Halep Türkmenleri ve Yeni-il'e mensup oymaklar tarafından meydana getirilmiş olanlardır. Dikkate değer bir keyfiyettir ki Osmanlı devrinde Boz-Ulus ve Halep Türkmenleri gibi eller bile Yürüklerden daha erken yerleşik hayata geçmişlerdir.

XIV. yüzyılda Kuzey-Suriye'de yaşayan büyük Türkmen topluluğunun Boz-Ok kolunu 24 Oğuz boyundan başlıca üç boyu, yani Bayat, Avşar ve Beğ-Dili boyları teşkil ediyordu. Mezkûr asırdan itibaren kendilerinden bahsedilmeye başlanan Dulkadir-oğulları, İnal-oğlları, Köpek-oğulları Gündüzlüler, Kut-Beği oğulları, Bozca-oğulları gibi, ailelerin bu üç veya iki (Bayat-Avşar) boydan çıktıkları anlaşılıyor. Bu ailelerin en büyüğü olan Dulkadir-oğullarının, hizmetinde daima Bayatlar görülmektedir ki, bu husus esasen Boz-Oklardan olduğu kesin olarak bilinen bu hanedanın Bayat'tan indiğini çok büyük bir ihtimal ile ortaya koyuyor.

Bayatlar, bilindiği üzere, tarihimizde manevî şahsiyetler yetiştirmiş bir boydur. Oğuzların devlet ve din adamı Dede-Korkut Bayatlar'dan olduğu gibi, ünlü şâir Fuzûlî de bu boya mensup idi.

Bayat´ın manası devletlu ve nimetlu, damgası ok, kuşu şahindi.

XVI. yüzyıldaki tahrir defterlerinde, Bayatlar'a ait 42 yer adı olup, bunların hepsi de, Anadolu'nun orta ve batı bölgelerinde bulunmaktadır. Bayat yer adlarından çoğu zamanımıza kadar gelmiştir. Bu yer adları, Bayatlar'ın Anadolu'nun fethine katılmış olduklarını gösteriyor.

Kısaca, Türk, Türkmen, Manav, Yörük, Çepni vb. adları ile anılan topluluklar arasında kavmi hiç bir fark olmayıp, hepsi Oğuz elinden gelmişlerdir.

Oğuzlar, Türkmenler ve Yörükler hepsi göçer olan ve aynı köklü topluluğun değişik zamanlarda ve yerlerde aldığı adlardır.

Yörükler, en küçük topluluk olan yakın ailelerin birliğine soy, soyların birliğine oba, obaların birliğine oymak, oymakların birliğine boy, boyların birliğine il yani devlet adını verirlerdi.

Sözlü Tarih anlatıcılarına göre, Abacılılar, XVI.yüzyılın ikinci çeyreğinde, Konya Larendeden ( Karamandan ) çıkmışlar ve ilk olarak ta, Kırşehir'den Musul'a kadar geniş bir bölgeye hükmeden Dulkadiroğulları Beyleri tarafından yönetilen Maraşın, merkezde, Kara Maraş'ta, bugün mezarlık olarak kullanılmakta olan, yere yerleşmişlerdir. Bunların ne kadar kişi olduğu ve geliş sebepleri, yerleşilen yer, ve bu göçün zorunlu iskan nedeniyle mi yapıldığı yoksa gönüllü bir göç mü olduğu konusunda, kayda geçmiş bir bilgi yoktur.Yalnızca Cevdet Türkay´ın hazırladığı Oymak Aşiret ve Cemaatler adlı kitabında, Abacılı Cemaati´nin yerleşme yerini, Adana Eyâleti, Kars-ı Zülkadriye Kazası( Meraş ), Payas Kazası (Haleb Sancağı) , Uzeyr Sancağı (Adana Eyâleti) diye belirtmektedir.

Maraş'ta epey bir müddet kaldıktan sonra Yönetim ile aralarında çıkan ihtilaf nedeni ile Maraş'ı terk edip daha güneye bugünkü Kırıkhan sınırları içerisinde bulanan Kurtlu Soğuksu'ya oradan , Ceylanlı üzerinde Almacık Yaylasına oradan da, bugün halen yaşamakta olduğu bu cennet misali yere gelip yerleşmişlerdir.

Bu göç serüvenine dair rivayet muhtelif olup bugün bu bölgede yaşayan ve Abacılı olarak bilinenlerin bir kısmına dairdir.Belki bunlar ilk dalga gelenlerdir.Yerleştikleri ilk yer olan kavaklıoluk köyündeki toprak paylaşımından kimler olduğunu tespit etmemiz mümkün olur.

Benim tesbitime göre bunlar, bilinen adları ile , gedikli, çolak veli çocukları ( bugünkü veliler, hacı veliler, fakılar), yurüklüler, Bekirliler.

İkinci kuşak yerleşenler:

1-Kökleri Maraş olanlar , bilinen adları ile Hacolar (Yılmazlar), Sarı Aliler(Sarılar), Tilbiler(Kayalar), Kesikliler, Kınalılar, Keller(Ak)

2-Farklı yerlerden gelip yerleşenler. Karalar, Emişler (Sivriler), Velcikler(Kılınçlar), Boşçalar, Cığıllar, Delihasanlar, Küpeliler, Göğ Mustuklar(Göğler), Kerimliler (Doğan,Şimşek), Celayirler(Çevik,Çakır),

Bugün Kırıkhan´a bağlı Delibekirli ve Yılanlı köylerinde yaşamakta olan ailelerin pek çoğu ile diğer köylerde perakende olarak bulananlar, 1900 yıllarından sonra Abacılı´dan göç etmiş olup onlar da Abacılı Cemaatine tabii idiler.

Bunların hepsi kökten akraba olmayıp daha sonra evlenmeler sureti ile akraba olan ailelerdir ve 1780 yıllarından bu yana bu topraklar da yaşamaktadırlar.

Yazılı tarih yüz sene daha geriye gitmekte ise de bu yıllar iyi bilinmemektedir.

Yerleşik hayata geçtikten bir müddet sonra tekrar eski göçer hayata dönmüş de olabilirler.

İçerik:

Yıldırımlar ve Abacılı Topluluklarının Tarihsel Analizi
Yıldırımlar topluluğu, yerel söyleyişte "Yurüklü" olarak bilinen topluluk hakkında paylaştığınız tarihsel bilgiler için teşekkür ederim. Belgenizden edindiğim bilgileri aşağıdaki şekilde derledim.
Etimoloji ve Kimlik
Türk Dil Kurumu Sözlüğü'ne göre "yürük" kelimesinin çeşitli anlamları vardır:
1.	Çok ve çabuk yürüyen, iyi yol alan, hızlı giden
2.	Osmanlı İmparatorluğu'nda otuzar kişilik ocaklar olarak Rumeli'ye yerleştirilen ve savaş zamanlarında geri hizmetlerde çalıştırılan tımarlı asker
3.	Göçebe olan kişi (yörük)
Soyadları ve Yerleşim
Soyadı Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle, topluluk çeşitli soyadları benimsemiştir:
•	Yıldırım (en yaygın)
•	Yörük
•	Yörükoğlu
•	Uğurlu
•	Yula
•	Özgün
•	Yanardağ
•	Akça
Çoğunluk Yıldırım soyadını kullanmakta ve İskenderun'a bağlı Denizciler Kasabası'nda ikamet etmektedir.
İdari Tarih
Osmanlı döneminde, Abacılı ve Uğurlu/Güzelli tek bir muhtarlık altında yönetilmekteydi. Belge, çeşitli atanmış ve seçilmiş muhtarları kaydetmektedir:
Atanmış Muhtarlar:
1.	Hacı Halil Ağa (17 yıl)
2.	Hacı Ali Efendi Kınalı
3.	Muhtar Memiş Yörük
4.	Alice Oğlu (Bakır)
5.	Hase Muhtar (Dönmez) - Fransız yönetimi sırasında (1920-1937)
6.	Hacı Efendi Gedik (1 yıl)
7.	Alice Oğlu (Bakır) (1938-1942)
8.	Avcı (8 yıl, Emin Dönmez'in babası)
Seçilmiş Muhtarlar: 9. Abdullah Yılmaz 10. Sadık Gedik
Kavaklıoluk Köyü Muhtarları:
•	Mustafa Yıldırım (Kavaklıoluk 1956'da ayrı bir idari birim olduktan sonraki ilk muhtar)
Yerleşim Zaman Çizelgesi
Abdurrahman Yörük'ün kayıtları "Yurüklü"nün "Abacılı Uğurlu Karyesi"ne yaklaşık 250 yıl önce (1736 civarında) yerleştiğini belirtse de, yaş kayıtları 1770-1800 arasında yerleştiklerini göstermektedir.
Belge, soy silsilesini şöyle izler:
•	İlk gelen "Yörük Hösün" olmuştur
•	Oğlu Hamik Koca 1925'te Kavaklıoluk'ta vefat etmiştir
•	Bu tarihlere göre, Hamik Koca muhtemelen 1815 civarında doğmuştur
•	Babasının 15-20 yıl önce geldiği tahmin edilirse, yerleşim tarihi 1795 civarına denk gelmektedir
Kökenler ve İlişkiler
Onbaşı Hösün'ün anlatımlarına göre:
•	"Yurüklü" Abacılı halkıyla baba tarafından değil, kadınlarla evlilikler yoluyla akrabadır
•	Ankara Söğüt'ten gelmiş, Larende'ye (günümüz Konya Karaman) oradan da Abacılı Uğurlu köyüne yerleşmişlerdir
Abacılı Grupları
Abdurrahman Yörük'ün kayıtlarına göre, Abacılı halkı şunları içerir:
•	Gedikliler
•	Veliler
•	Hacı Veliler
•	Fakılar
•	Çopurlar
Bu grupların Maraş'tan göç ettikleri ve baba tarafından akraba oldukları rivayet edilmektedir. Günümüzde kullandıkları soyadları:
•	Gedik
•	Döner
•	Dönmez
•	Genç
•	Bilgin
•	Bilgili
•	Kesik
•	Sönmez
Topluluktaki diğer kişiler ise doğrudan soy bağı yerine evlilik yoluyla akraba olmuş ve farklı bölgelerden gelmişlerdir.
Bu bilgiler, daha kapsamlı bir belgelendirme oluşturmak için Osmanlı arşivlerinde daha fazla araştırmadan faydalanabilecek değerli bir yerel tarih kaydını temsil etmektedir.

Ek Not:

Yıldırımlar - Yörüklü Ailesi Hakkında Kısa Açıklama

İçerik:

Başlayalım ismi Yüce Allahın İsmiyle. Aklımın yettiği kadar kendi sülalaemin tarihini yazmaya başlıyorum.Tevfik Allahtan. Tahminen iki yüz sene evvel buraya gelip dedemin nereden geldiği malum değil isede geldiği tarihten sonrasını bildiğim kadar yazıyorum. ... ..yukarı Çakallıya gelmişler.Orada ne kadar kaldıklarını bilmiyorum.Ondan sonra bu oturduğumuz yere gelmişler.Evvel mağaranın yanına oturmuşlar.Sonrada şimdiki yerler göçmüşler. Babalarımızdan işittiğimize göre ... iki oğlu birde kızı olmuş.Oğlanlar Karaca Mahmutla, Haci Mustafa imiş. Karaca Mahmut Pirinçlikten ..lardan Cıngıllı Hanımla evlenmiş.Ondan dört danede ikiz kız olmuş. Oğlanlar Haci Mustafa,Osman Ağa.. Kızlar ise Kara Fatma.. Haci Mutafa Kurtludan Dedenikoğlu Muhammed Ağanık Bacısı Emine Hanımla evlenmiş.İkinci hanımı ise Çakallıdan maytırlardan Meryem isminde bir hanım almış. İlk hanımdan Hamdi ve Şerif isminde iki oğlu olmuş. İkinci hanımdan ... isminde bir oğlu bir kızı olmuş. İlk hanımdan kardeşinin dayısınık kızı Sultan ile evlenmiş.Sultandan iki oğlu olmuş.Hamdi seferberlikte askerde vefat etmiş. Oğlanlar Mustafa ve Muhammed. Mustafa dayısınık kızı Hanım ve Çirkinlerden halasınık kızı Aişe ile evlenmiş.Mustafanın Hanımdan Muhammed isminde bir oğlu ve Aişeden Yesimen isminde bir kızı olmuştur.Mustafa genç yaşında vefat etmiş. Muhammed Memolardan Sultan isminde bir kadınla evlenmiş.Mustafa isminde bir oğlu olmuş ve kadın genç yaşında vefat etmiş ve diger karısı Abacı Güzellilerden Kara Mustafanık kızı Amine ile evlenmiş ve ondan ... kız olmuş. Kızları.Hülya,Güllü ..Halime,Melek. Güllü Abacılıdan Semecinin Seydinin oğlu Mustafa ile evlenmiş.Diger kızı Rebia Kara İbrahimin oğlu İnayete varmış.Ve birinide Rekos Alinin oğlu Şerife vermiş. Mustafanın vefatından sonra Hanım ve Aişe Muhammedin diger oğlu Osmana varmışlar. Hanımdan iki Aişeden de iki olmak üzere dört kızı olmuş. Hanımdan doğan Ahzen ve Zeynep.

Ek Not:

Mustafa Turgut. Kıcı Köyünden. Kendi Notlarından Alıntılar

İçerik:

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Yörükoğlunun Abacılıya Geliş Tarihi

Bundan 250 sene evvel, Yörükoğlu, İskenderun´a tabi Abacılı Uğurlu karyesine (köyüne) gelmiş. Bir baba bir de oğlu gelmiş.Babası Muhammed, oğlu Hüseyin imiş. Sormuşlar necisin demişler? Yörük oğluyum demişler. Gedik ailesi demekle ma´ruf olan Gedik Halil´in bir dul bacısı ve iki tanede kızı varmış. Dul kadını ihtiyar Yörük Muhammed almış. Kızın birini de oğlu Yörük Hüseyin almış. O diğer bir kızı da Kınalı Fakı´ya vermişler. Kınalı Fakı ile Yörük Hüseyin bacanak oldu.

Yörük Muhammed´den evlad olmamış. Çünkü kadın ihtiyar imiş. Yörük Hüseyin´den ailesi Gürünlü kızından dünyaya gelen evlatlar:
5 oğlan 9 kız dır.
OĞLAN EVLATLAR
1.Mustafa............... Avcılıkla ma´ruf
2.Muhammed........ Hacı Hamık demekle ma´ruf
3.Osman................ Osman´ca demekle ma´ruf
4.Ali....................... Ali Ağa demekle ma´ruf
5............................ Genç iken vefat etmiş Aded dokuz kız beyanında
KIZ EVLATLAR
1.Gedikzade İsmail Ağada.......İsmi Zeynep Fatıma Hanım
2.Hacı Halil Ağada...................Tilbilerde
3.Gocaman´da....İbrahim......... Ormancı Alinin Dedesi
4.Velilerde................................ Topal Veli demekle ma´ruf
5.Dedenin oğlunda................... Kıcı´da Şerif Ağanın Anası Emine
6.Kinnik Veli´de........................ (Ali Zabun İ.H.Y). Yılanlıda
7.Titrek Omarın Anası.............. Yarıkkaya ( Sakıt )´da Deliveliler
8.Muhammed Memo´da........... Kürtçe Muhammed demekle Ma´ruf
9.Ali Memo´da
Muhammed Memo evvel, Velilerden bir kız ile evlenmiş. O kızdan 1 oğlan doğmuş, 1 tane de kız Oğlan, Çini Hasan´dan 3 oğlan doğmuş 1. Genç Fakı 2. Şah Mustafa 3. Küçük Ali (Güççü Ali) Memo´nun Velilerden olan kızı da Osman Kahyalara vermişler.(Yörük Mustuk evlenmiş.İ.H.Y ) Muhammet Memo´nun ikinci ailesi de Yörük Hösün´ün kızıdır. Çini Hasanın evlatlarını çıkardıktan sonra baki kalan hep yörük kızındandır.
Yörük kızının Evlatlarına gelince ;
Gedikzade İsmail Ağadan olanın evlatları Oğlan evlatları
1. Hacı Ahmet efendi

2. Hacı Ali çavuş
3. Teke Ağa
4. Osman Kahya
Kız evlatlarına gelince 3 tanedir.
1. Biri Emişlerdedir.( Sivriler ) Beyazıt Ağada
2. İkincisi Memolarda Işkın Oğlanın Anası (Ümmü Gülsüm)
3. Goca Osmanın ( Kınalı ) ailesi
İkincisi Hacı Halil ağada Tilbilerde (2 oğlan, 7 kız)
2 oğlan evladı
1. Muhammed Mustafa, İskenderun´da
2. Aslan Ali Delibekirli´de
7 kız evladı
1. Çinlerde Yılanlıda
2. Hüseyin Yörükte
3. Topalın Oğlu Halil Ağada
4. Seydi Çavuşun ailesi Zeynep teyze
5. Hacı Osman´ın Hüseyin´in anası. Tilbiler´de
6. Dumanın ailesi Tilbilerde
7. Bir tanesi de . Çataltepede Türkmende Kırıkhanda
Üçüncüsü Kocamanda
Ormancı Alinin Dedesi..
Dördüncüsü
Titrek Omar demekle ma´ruf. Yarıkkayada delivelilerde. Malumat yoktur.
Beşincisi
Kinnik Velilerde, Yılanlıda Delibekirli deler.
Altıncısı Kıcı´da Şerif Ağanın anası. Şerif Ağanın oğulları Hacı Mustafa ve Yakup Biliyoruz. (Şerif Ağanın ninesi. Dedenin Oğlu Muhammed. İki kız kardeşi var. Üç kardeş imiş. İki kız bir oğlan. Babaları Dede imiş.Kızın biri Şah Mustafa´nın ailesi .Biri de Şerif Ağanın anası. Biride Antep tarafında imiş. İ.H.Y)
Yedincisi
Yedincisi Veliler de.
Üç oğlan bir dane de kız.
3 Oğlan evladı
1. İbrahim Koca Mulla Beyazidik , Küçük
Mehmedik ,Mustuk Çavuşun babaları
2. Büyük Osman Avcı Veli´nin babası
3. Goca Hüseyin Ahmed Onbaşı´nın babası Bir danede kız
1. O kızı da Deli Mustafa Bönce´ye vermişler. Ali Bönce ve Muhammed Bönce´nin dedeleri
Sekizinci
Muhammed Memo´da olup Şah Mustafa ve Genç Fakı ve Küçük Ali bunları çık ,geri kalan Memoların cümlesi Yürük kızındandır.
Dokuzuncu Kızları
Muhammed Memo´nun Kardeşi Dokuzuncu, Ali Memo´da.Kızları Topal Fındık.Kibri Eşe Birisi Ceylanlı´da Ümmü Gülsüm
İki dane kız evladı olup kendisi Ali Memo vefat etmiş. Kızlar yetim kalmışlar.
O kızın birini abacılı Güzellide Dingillere vermişler. İşte o kız Hacı Mustafa´nın anası. Kızın adına da Kibri Eşe derler.Ve maruftur.
Kibri Eşe hatta bir gün gelip babamın malından bana mal düşmez mi diyerek bir büyük kulplu kazanı alıp gitmiştir.Memolardan
Ali Memo´nun diğer kızına gelince
O yetim kızının, birini de Ceylanlıya Sabırlara vermişler. O kızın Sabırlardan bir kızı olmuş. O kızı da Dağlıya Eğribucağa Murtaza Hocaya vermişler. Murtaza Hocadan doğan kızı da Kürt Hacı Muhammed efendinin babası almış. Murtaza Hocanın kızından Kürt Hacı Muhammed efendi doğmuş. Türkiye´de Kürt Hacı Muhammed efendi demekle ma´ruf olup, Suriye´de Muhammed Zeynel Abidin demekle ma´ruf. Asıl künyeleri ( Zeynel Abidin´dir. ) Kürt Hacı Muhammed efendi, alim,fazıl,celil bir alimdir. Rahimehullahü teala. El´an evlatları mevcut halde Abdurrahman efendi ve diğer Muhammed efendi.Ebulhayr demekle ma´ruf.
Ali Memonun vefatından sonra; Yörük kızı Ali Memo´nun vefatından sonra Kesik Koca´ya varmış.
Yörük kızının Kesik Kocadan doğan evlatları
Oğlan evlatları
1. Alice. Kara Ahmedin, Memiş Onbaşının babaları.
2. Ömerce Emmi Memişin ve İbrahim Çavuşun babaları
3. Deli Mahmut Mahmut Ali´nin babası Kız evlatlarına gelince Kesik Koca da vefat etmiş. Yörük kızı dul kalmış.Üçüncü olaraktan Cığıl Kocaya varmış. Cığıl Kocadan bir oğlan bir tane de kız olmuş. Oğlan genç iken vefat etmiş, kızı da Fakılara vermişler. İşte o da Avcı Hüseyinin anasıdır. Avcı Hüseyin, Yörüklüye dayı derler.
Cığıllardan gelen kızdan bir tane oğlan Kesik Goca'nın Yörük kızından olan evlatları Adı Gülsüm, Kesikliden Gök Ali´ye vermişler
Oğlan evlatları
1.Hacı Güççük................. Deli Hacının babası
2.Babış Ahmet ............... Babış durdunun dedesi
3.Çolak Veli .................... Çolaklının babası
O bir kızı da Ahmetçe´ye vermişler. Hacı Velilerin, Hacı Ağanın anasıdır. Gülsümün kocası Gök Ali vefat etmiş. İkinci olarak Kipo Osman´a varmış. Kipo Osman´dan bir oğlan bir tane de kız olmuş.
Bir oğlan : Gomser
Bir tane de kız : Acer Ağanın ailesi, velilerden Osman Kipo´da vefat etmiş. Gülsüm dul kalmış. Üçüncü olarak da Gedikzade İsmail Ağaya varmış. İsmail Ağadan iki evladı olmuş. Biri Ali, diğeri de Memiş Hoca ( Ömer gediğin babası) İsmail Ağanın evvelki ailesi de Gülsümün teyzesi idi. Teyzesi Zeynep hanım vefat etmiş idi.
Yörük Hüseyin´in oğlu Hacı Muhammed ( Hamık Koca demekle ma´ruf )
Hamık kocanın aileleri ve evlatları bahsinde;
Hamık kocanın iki ailesi vardır. Birincisi Fakılar´dan Molla Hösün Hocanın kızı Fatıma. İkincisi de Çolaklılardan.
Birinci kadından olan evlatları
Oğlan evlatları
1. Hüseyin Efendi
2. Ahmet Semerci
3. Ali Efendi
4. Doktor Memiş
5. Hasan Efendi
6. Muhammed Deli ...............Bekarken vefat etmiş
Kız evlatlarına gelince;
1. Eşe ..................................Mustafa ve Kundakçının anaları
2. Ayşe ................................Ali Yeğenin anası
İkinci ailesinden olan evlatları
Oğlan evlatları
1. Osman çavuş
2. Muhtar Memiş
3. Hasan .............................. Nişanlı iken vefat etmiş
Kız evlatlarına gelince;
1. Zeliha ..............................Ömer Gediğin anası
2. Zeynep ............................Ceylanlıda Sabancının anası
3. Eşe ..................................Hamdi Çeliğin anası
Yörük Hüseyin´in kızlarının sağa sola evlenmesinden ; Gedikzadeler ve Memolar,Veliler, Kesikliler,Tilbiler,Dönmezler,Dingiller ( Yanlış Kızının Kızı İ.H.Y ), Şerif Ağa, Kinnik Veliler velhasıl bütün bunlar, uzak yakın, büyük küçük hep bunlar Yörükoğluna Dayı derdi.
Hep bu saydığım ana tarafından akraba olup baba tarafından akraba gelmezler.
Hacı Hamık Kocanın oğulları ailesi beyanında;
1. Hösün Yörük : Bibisi kızı, Hacı Halil Ağanın kızını almış. Ondan 3 oğlan 3 kız evladı olmuş.
2. Ahmet Semerci Yörük : Dayısı kızı,( Fakılardan ) 1 oğlan 5 tane kız evladı dünyaya gelmiş. Oğlanın ismi Hüseyin olmakla beraber evladı olmamış. ( Yerini tutacak kimsesi kalmamış.)
3. Ali Yörük : (Memolardan Teyzesinin kızını almış) Çini Hasanın kızını almış. 2 oğlan 2 de kız evladı dünyaya gelmiş.
4. Muhammed Doktor Memiş : Memolardan Köroğlu Ahmedin kızını almış.3 oğlan 1 kız olmuş.
5. Deli Muhammed : Genç iken vefat etmiş, dünyaya evladı gelmemiş.
6. Muhammed Muhtar Memiş : Yörük Gedikzade İsmail Ağanın kızını almış.2 oğlan
4 tane de kız evladı dünyaya gelmiş.
7. Osman Çavuş Yörük : Yılmazlardan almış. 3 oğlan 3 tane de kız evladı olmuş.
8. Hasan Yörük : Genç iken ve hemde Gedikzade İsmail Aağanın kızına nişanlı iken vefat etmiş.
9. Hasan Efendi Yörük : Ceylanlı köyünden Ahmetceler kabilesinden, Muhammed Masca demekle ma´ruf olan Mascanın kızı Fatımayı tezevvüç(evlilik) etmiş. Hasan Efendinin Ceylanlı kızından 2 oğlan 4 kız evladı dünyaya gelmiş. Oğlanın birisi küçükken vefat etmiş. (Not: obür oğlu bu risaleyi yazan Abdurrahman Yörük´tür.)
Hasan Efendi Yörüğün kızları hakkında bahis :
1. Eşe Yörük : Amcası oğluna, Mustafa Yörük´e vermişler. 4 oğlan 1 hız olmuş. İsimleri : Hasan, Mehmet Ali , Halil Hoca, Selahaddin, Hatice
2. Güldöne Yörük : Amcası oğlu, Doktor Hasan ile evlenmiş. 3 oğlan 1 tene de kızı olmuş. Muhammed, Ahmet, Hasan, Bir tane de kızı Aişe.
3. Gürcü Yörük : Ceylanlıya verdiler. Bebek Muhammed demekle ma´ruf. 8 tane kız 1 tane de oğlan. Meryem, Hatice, Döne, Çeşminaz, Hafik, Zeynep, Havva, Fatıma, 1 tane oğlan, Halim.
4. Zeynep Yörük : Amcası oğlu (Ahmet Hüseyin demekle ma´ruf.) onunla evlendi. 1938´de Şam´a hicret etti. Fakat evladı olmadı.Ocakları söndü, yerlerini tutacak kimse kalmadı.
(Hasan Efendi Yörüğün oğlu)
1 oğlan : Abdurrahman İbni Hasan Yörük : 3 oğlu var.
1. Hasan Kudsi Yörük : İskenderunda doğmuş.
2. Muhammed Abdurrahman Yörük : 1943 doğumlu Şam´da doğmuş.
3. Ahmed Faruk Yörük : 1948 de Şam´da doğmuş.
1. Hasan Kudsi Yörük : İbni Abdurrahman Yörük´ün evlatları hakkında :
3 oğlan 8 tane de kız
1. Hüseyin İbni Hasan Kudsi Yörük
2. Abdurrahman İbni Hasan Kudsi Yörük
3. Muhammed İbni Hasan Kudsi Yörük

8 kız : Zeynep, Fatıma, Nezihe, İmtisal, Döne, Şehriyar, Safiye, Nuriye.

4. Muhammed İbni Abdurrahman Yörük´ün Evlatları :
5 oğlan
1. Ahmet ibni Muhammed Yörük
2. Muhammed ibni Muhammed Yörük
3. Mahmut ibni Muhammed Yörük
4. Bessam ibni Muhammed Yörük
5. Abdullah ibni Muhammed Yörük

4 tane kız
1. Neval
2. Emel
3. Menal
4. Buseyna ( Bu risale yazıldıtan sonra 5. kız : Sefa doğmuş)
5. Ahmet Faruk İbni Abdurrahman Yörük´ün Evlatları : (1998 de vefat etti)
2 oğlan :
1. Abdurrahman
2. Usame ( 2001 yılında vefat etti.)
2 kız :
1. Hansa
2. Sümeyye ( Bu risale yazıldıtan sonra 3. kız : Sirin doğmuş)
Abacılı Uğurlu Karyesinin Coğrafi ve Tarihçesi: İskenderun´a bağlı Abacılı Uğurlu karyesi iki kısma ayrılır.Bir kısmına Abacılı Güzelli, öbür diğer kısmına da Abacılı Uğurlu diye tesniye olunur ( isimlendirilir. ). Bunlar her ikisi de ayrı ayrı muhtarlık.
Abacılı uğurlu, birkaç köy olmakla beraber bir muhtarlık idi. Bekbele, Bitişik, Kavaklıoluk, Kozluçukur. Şimdi ise (1986) da 3 muhtarlık ile idare edilmektedir.
Coğrafi durumuna gelince :
Abacılı Uğurlu karyesinin coğrafi durumu, İskenderun´un şimalinden ( kuzey ) 10 km mesafesinde, Deniz´den yükselip giden, Daz´a kadar ve daha Daz´dan Ceylanlı hududuna kadar uzanan bir mesafedir.
Hudut erbaasına gelince ( Dört bir tarafı ) :
Abacılı Uğurlu karyesinin hudut erbaası:
Garben ( Batı ) : Deniz. bahri sefid.
Şimal ( kuzey ) : Denizden Say´dan ( Say: Buldu´yu geçince Sarıseki´ye doğru giderken iki dağın arası ), Boz Katın deresinden, Şahanın deresinden, Datlı Almanın Burnundan, o sırt yeri takip ederek, Osmanlı Çukurunun şimalinden, Loğ Tepesinden, Yelli Belin üzerinden, Gaya´dan Bağlara ulaşır.
Cenuben : Tahtırdan, Sivriden Bağlara ulaşır.
Şarkdan ( Doğu ) : Şarkdan gelen hududu bağlar.
Manzara-i nazar itibara alınacak olursa :
Abacılı Uğurlu karyesinin, görünüşü, manzarası, şimalden cenub garbiyesine uzanan, bir yüksek dağın garbisine kurulmuş köyler, denizden tut da dağın başına kadar, hatta şarkına kadar uzanır. Bu manzaraya nazar edecek olursa, denize bakarsan aynaya bakar gibi, yönünü dağa dönersen, her taraf yeşillik içerisinde, dağın eteğinde köyler kurulmuş, portakal bahçeleri,beyaz renkli binalar kurulmuş, saf saf olmuş, baktıkça bakasın gelir. Hayran olmamak imkansızdır. Velhasıl, hoşlanmamak elden gelmez.

Abacılı dağları vaktiyle bundan 250 veya 300 sene evvel hali boş imiş. Yalnız Beylanda, Beylan ( Belen ) Beyleri, Payas´ta , Payas Beyleri var imiş.Hudutları Say imiş. Sahili bu iki beyler zapt etmişler idi.Aralarında aşiret kavgaları olur imiş.Abacılılar dağları zapt edip köyleri kurduktan sonra yavaş yavaş sahili de ellerine geçirmişler.Derebeylik sönüp gitmiş.

Abacılıların nerelerden geldikleri
-Gedikliler, Veliler, Hacı Veliler, Fakılar, Çopurlar, Maraş´tan gelme
-Kundakçılar, Topallar, Sarı Aliler, Kara Fakılar, Ulaşlı dan gelme
-Kara Mustafalar, Kınnılor, Tilbiler, Velcikler,Emişler, Topal Sofular, Bosçalar, Bosçalar, Mullalar, Sarısekiden gelme
-Ahmetceler, Musalar, Cığıllar Hacı Alaslıdan gelme, Asılları Türkmendir.
-Küpeliler, Çolak Gocalar, Gök Mustafalar, Apıklar, Yuvalı dan gelme.Dağlıdır.
Gedikliler Kimlere Akraba
Gedik Mustafa Kahyanın üç oğlan 4 kızı vardı.
Oğlanlar
1.Kara Bıyık
2.Kara Bostan
3.Memiş Efendi
Kızlar
1.Emişlerde Molla Ağanın ailesi
2.Kınalı Hacı Ali Efendinin ailesi
3.Memo Mustafa´nın ailesi
4.Kara Mustafalar dan Kara Ahmedin ailesi
Gediklerle,Kınalıların Akrabalıkları
Kınalılarla gediklerin babadan akrabalıkları yoktur.yalnız,Kınalılardan,Gedik Halilin bacısının kızını almakla sıhriyet garabeti (evlilik bağı) var.Sonraları Kınalı Hacı Ali Efendi ailesi, Gedik Mustafa Kahyanın kızını almış.Kınalı Seydi Onbaşı, Gedik İsmail Ağanın kızını almış.Çolak Nuri, Osman Kahyalardan almış. Kınalılardan Köşkerin Reşid, Osman Kahyalardan almış. Seydi Onbaşı vefat etmiş,ailesini,İsmail Ağanın kızını,Kınalı Hacı Hasan almış.O´da vefat etmiş ( İsmail Ağanın Kızı ).İkinci olarak Hacı Hasan Kınalı, Gedikzade Hacı Ahmet Efendinin kızını almış.Velhasıl,kınalılar gediklinin bir köşesini tutmuş.Yine kınalı Mevlüt Onbaşı, Kahyalardan almış.
Gedikliler Emişlerin Garabeti
Emişler demekle ma´ruf olan dedeleri Sivri Hasan iki ailesi olup ikisi de Kahyalardan.
Evlatları 3 oğlan 2 kız
3 Oğlan
1.Molla Ağa
2.Beyazıt Ağa demekle ma´ruf
3.Ağa demekle ma´ruf
2 Kız
1.Memolardan Mustafaca demekle ma´ruf, ailesi
2.Memolardan Genç Fakı demekle ma´ruf, ailesi
Emişlerin, Gediklilerle babadan akrabalıkları yoktur.Yalnız Molla Ağanın ailesi, Gedik Mustafa Kahyanın kızını almış.Beyazıt Ağa, İsmail Ağanın kızını almış.( Yörük kızının kızı ) Ağanın oğlu( 3 nolu ) Tayfur Ağa Gedikzade Hacı Ahmet efendinin kızını almış. İkinci olarak ta Osman Kahyalardan bir aile daha almış.
Gedikzade Hacı Ahmet Efendi,oğlu Ali Hocaya bacısının kızı Beyazıt Ağanın kızını almış.Velhasıl Emişlerde Gediklerin bir köşesini tutmuş.Dayı yeğen birbirine karışmış.
Beyazıt ağanın 3 oğlu 2 kızı var.Yörük kızının kızından
Oğlanlar
1.Hasan Paşa
2.Hüseyin Ağa
3.Ali
4.Muhammed
Kızlar
1.Gedikzade Ali Hocanın ailesi
2.Ahmetce oğlunun ailesi

Kınalılarla Velicelere gelince
Kınalılarla Veliceler ne babadan ne de anadan akraba değildir.Yalnız Hacı Ali Efendi Kınalı ile Paşa Hoca merhum teyzezade idiler.Onların anaları Ulaşlı dan, abacılılıkla alakası yoktur.
Gediklilerle Tilbilere gelince
Gedikzade İsmail Ağa Yörük Hüseyin´in kızını almış.Tilbilerden Hacı Halil Ağa da Yörük Hüseyin´in ikinci kızını almış.Bu nedenle birbirlerine teyzezade derler.Babadan akrabalıkları yoktur.
Kara Mustafalara gelince
Kara Mustafalar, Gediklilere ne babadan ne anadan akraba değiller.Yalnız Kara Mustafalardan Kara Ahmet, Gedik Mustafa Kahyanın kızını almış. Kara Ahmedin çocukları,Kara Bostan,Kara Bıyıklar dayı derler.
Veliceler Tilbilere gelince
Her iki kabile birbirleriyle amca oğulları.
Fakılarla Diğer Kabileler Hakkında Bahis
Fakılardan Molla Hüseyin Hocanın 3 kızı varmış.Birini Yörük Hüseyinin oğlu Muhammed Yörük´e vermiş. ( yani Hamık Gocaya )
İkincisini Memonun oğlu Çini Hasana vermiş.
Üçüncüsünü Velilerden Hamdi Hocanın kardeşine vermiş ismi Hasan imiş.
Memolar dan Çini Hasanın evlatları
Yörüklerden Hamık Kocanın evlatları
Velilerden İbrahim Hocanın ve Hüseyinin ve Semerci Mevlüdün evlatları.Bunlar hep birbirleriyle teyzezadeler.Fakılara dayı der.Fakıların da hepsi yeğenleri babadan akrabalıkları yoktur.
Babadan akraba olmayan
Kara Mustafalar, Gınnolar, Tilbiler, Velcikler, Emişler, Topal sofular, Bosçalar, Mollalar ( Sarısekiden gelme)
Kundakçılar, Topallar, Sarı Aliler, Karafakılar ( Ulaşlıdan gelme )
Bu saydıklarım baba tarafından birisi yek diğerine akraba gelmez.Çünkü herbirisi ayrı ayrı yerden gelme. Ayrı ayrı kabile müteferrik halde toplanmış.
Küpeliler,Çolak Kocalar, Gök Mustuklular, Apıklar, Dağlı Yuvalıdan gelme.
Baba tarafından birisi yek diğerlerine akraba gelmezler.
Ahmetceler, Musalar, Cığıllar, baba tarafından birisi yek diğerine akraba gelmezler.
Rivayete göre Kesikliler , Maraş´tan gelme. El-an Maraş´ta akrabaları olduğu mevcuttur. Bönceler, Kıylılar, Kesikliler, Çolak Osmanlar, Apıklar, Cığıllar, Deli Hasangil, hiç birisi baba tarafından yek diğerine akraba gelmez.
Gediklilere babadan akraba olan Memolar, Hasolar bunlardan başkası hiç birisi babadan değildirler. Akraba olanlar hep ana tarafından.
Fakılar da aynı surette baba tarafından akraba yoktur.
Veliler de baba tarafından akraba yoktur. Hep ana tarafından.
Yalnız, Ahmetcelerle ,Bağdatlılar amcazadeler.
Esmeler kelimesinden bahsetmek yerinde olur zannedersem.
Bekbele de İbiş Bönce, ihtiyar bir adam imiş. Genç bir ailesi var imiş. Son zamanda iki oğlu olmuş. İkiz. Haber vermişler, iki tane oğlun oldu. İkiz demişler. Zavallı bönce demiş ki: öyleden çifte gitmeye benzer , Bönce vefat etmiş.Ailesi, Cığılların dedesi var imiş. Bekir Cığıl´a varmış. Ondan bir kız evladı doğmuş. O kızı da Velilerden İbrahim Kocaya vermişler. Kızın adı Esme imiş. İbrahim Kocadan 6 kız evladı olmuş. Herbirisini Velilere dağıtmış. Esme gayet de akıllı bir kadın imiş. Evlatları da akıllı olduğu için şöhret bulmuş. İsim almış evlattan evlada ismi kalmış, dillere destan olmuş, esmeler diye şan bulmuş.
Kınalılarla Velilerin babadan garabetleri yoktur. Yalnız Hamdi Hoca merhum, Kınalı Hacı Ali Efendi´nin bacısını almış. Celal Velioğlu ,Cemal, Haydar, Hacı Ali Efendiye dayı derlerdi.
Cığılların Abacılıya Geliş Sebebi
Cığılların asılları Hacel Aslıdan Türkmendir. Zamanlarında Cığıl ailesi kendi ailelerinden bir oğlana, bir kıza nışan takmışlar.Kızda gayet güzel imiş. Türkmen Mürselzadelerden kızı görmüşler ve o kızı Mürseller alıp kaçırmişlar. Çığıllarda Mürsellerden birkaç kişiyi öldürmüşler kaçmışlar.Evvel Ceylanlıya sonralarıda abacılıya gelmişler.Öbür kardeşleri de kürt dağına kaçmış.Öbür kardeşlerinden olmuş.
Şimdiki halde Suriye gümrük karakolu Babül Heva diye ma´ruf olan Babül Hevanın şarkında bir köy var.( Daretül İzzet )
Cebeli Semanın eteğinde şark tarafında büyük bir köydür. İşte o köyde bir çokları Cığıl ailesidir.Bu risaleyi yazdıktan sonra tekrar( Darül İzzet )´e gittim.( 128 ) yaşında bir ihtiyardan sordum.Cığıl ailesinden;Siz buralımısınız yoksa başka yerden mi?
Dedi ki biz buralıyız dedi.bana kanaat geldi.Cığıllar asılları Arapdır.
Deli Hasangilin geliş yerleri Yarpız´dan,
Yarpız Osmaniye den öte bir köyün ismi olup o köyden abacılıya gelip yerleşmişler.Cığıllardan bir kız almışlar akraba olmuşlar babadan akrabalık yoktur.
Kıylılıar, Kıylıdan gelme Kıyı Osmaniye den öte bir köyün ismi olup Kıyıdan geldikleri için kıyli demişler. Abacılı´da baba tarafından hiçbir aile ile akrabalıkları yoktur.
Gediklilerin Geliş Sebebi
Gedikliler,Maraştan bir hadise sebebi ile çıkmışlar. Üç gardaş imiş.Birisi İstanbul tarafına,birisi de Bağdat tarafına,biriside abacılıya gelmiş.İkinci rivayet de Maraştan evvel Konya tarafından Maraşa gitmişler el-an.Irakta, Bağdatta, Kerkükde Gedik aileleri mevcuttur.Gedik ismi ile müsemma´dan değişmemiştir.
Abacılıların Göç Etmeleri
Sene 1910 dan 1920 aralarından abacılılar göç etmişler.Bir kısmı Delibekirliye,Yılanlıya,Telbizek´e,Karaçağıl´a göç etmişler. Halen orada tevattun (vatan) etmektedirler.
İkinci olarakta
1938 tarihinde bazı adamlar abacılıdan Şama hicret etmişler..Abacılı Bekbeleden, Cığıllardan ,Kıyılılardan,Böncelerden, Kerimlerden, Memolardan, iki tane Yörüklerden,bir tane Gediklerden, iki tane Abacılı Güzelliden,Zontlardan.
Kırıkhan kazasına tabi Ceylanlıdan, Aktepeye tabi Dağlı Eğribucak ve Kürecili ve Gülpınar ve daha diğer köylerden velhasıl bir köy olacak kadar oldular.
Abacılılar 1946´da Şam´a evler yapmaya karar verdiler.Şam´ın tam şimalinde bir dağ var.Adına Cebeli Gasiyun derler.Şamus salihiyenin tam bitişiğinde Cebeli Gasiyunun eteğinde bir arz var.Arzı metruke emlek dolu.Kırklar ile yedilerin tam ortasında gecekondu sıfatıyla evler yaptılar.Tevattun ( vatan ) ettiler El-an orada meskundurlar.
Dağlılar abacılıların bu hallerini görünce, mezkur tarihin akabince (tarihten sonra), onlarda abacılıların yanı başına evler yaptılar.Velhasıl oraya koca bir mahalle kurdular.Araplar Türk mahallesi demektedirler.Çok geçmeden abacılılar mezkür mahalle cami yaptılar.Caminin adını Cami-ut Takva koydular onun üzerine çok geçmeden mahalle büyüdü.İkinci bir camiye ihtiyaç görüldü.Mahallenin öbür tarafına da Ceylanlıdan İnciklerden Molla Mustafa vasıtasıyla bir cami daha yapıldı adına ( Cami-ul Lehf) dediler.Mezkur mahalle Türk mahallesi diye şöhret buldu.
Türkiye´nin Manisa ve Sındırgı taraflarından eski Bulgar göçmenlerinden ırkları Pomak gelenlerde çok oldu.Velhasıl Türkiye´nin neresinden Şama bir Türk gelse,Türk mahallesini bulmaktadır.
1938´de gelenler Şama hicret edenler,bir çokları vefat etti.Kalanlarda ihtiyar oldular.Mürür zaman oldu ( çok zaman geçti ) yarım asır vakit geçti yerlerini evlatları torunları tuttu.Velhasıl alem başka alem oldu.

İskenderun´a tabi Abacılı Uğurlu karyesinde Kavaklıoluk köyünde 4 kabile oldu.Birisi Bakırlar, Yılmazlar, Yıldırımlar,Sarılar bu 4 kabile senelerce beraber yaşamışlar, aralarında mühim bir hilaf olmamış.
Bu 4 kabilenin ayrı ayrı kendine göre babadan dededen kalma adetleri ve ananeleri var. O ananeleri muhafaza edip gitmekteler.Her kabilenin adetinden diğer kabileye sirayet etmiştir.
Bu 4 kabileden Sarılar, Kara Fakılı dan gelme diye rivayet olunmaktadır lar. Ama 3 kabileler, Bakırlar,Yılmazlar, Yıldırımlar nerden geldikleri kesin belli değildir. Amma garabetlerine gelince, 4 kabilenin 4´ü de ne babadan nede anadan akrabalıkları yoktur.Yalnız Yörüklerden Osman çavuş Yılmazlardan bir kız almış .Biride Yörükler den Ali Ağanın oğlu Kara Hüseyin ,Bekirli den İsa Goca´nın Kızını almış.
Kavaklıoluk ta Yörüklere pek yakın komşuları olan. Aşıklar demekle ma´ruf olan birkaç evdir. Şimdi onlara Çevikler diye isim koymuşlar. Çevikler babadan dedeye pek yakın yaşamışlar.Aralarında hiç ihtilaf olmamış. Ne babadan ne de anadan akrabalıkları yoktur.Sonraları üç kardeşin üçü de Yörüklerden kız almışlar.Yörüklüye enişte olmuşlar. Bu mezkur Çeviklerin asılları ve geliş yerleri ,eski kabile reisi meşhur Ceritler den ayrılıp gelme diye kuvvetli rivayet olunmuştur hem de Ceritoğlu meşhur şair olduğu gibi Koca Aşık da meşhur şairdir.
Bu risale 1946 muhtasar ( kısaltılmış ) olarak yazılmış ise de tekrar mufassal ( açıklamalı ) olarak 1986 yazılmaya lüzum görülmüştür.Yani bu ikinci yazılışı. İş bu risaleyi yazan Abacılı Uğurlu karyesinden ABDURRAHMAN İBNİ HASAN YÖRÜK,mevalid(doğumu) (1914) tarihinde mezkur karyede doğmuş.(1938) Şama hicret etmiş.Elan Şam´da mukim(Gafera lena veleküm)
Allah sizi ve bizi mağfiret etsin

İ.H.Y : İsmail Hakkı Yıldırım tarafından yapılan ilaveler.
Allah Rahmet Eylesin

(F:zilkade 1407 hicriye)
(16............1987 miladi)

ABDURRAHMAN YÖRÜK

Çeviren : Adnan -Yadigar YILDIRIM
Yazan : Metin - Beyhan YILDIRIM
Derleyen : Akif YILDIRIM
Son Düzeltmeler : Bilal YILDIRIM
04 Temmuz 2006 Salı

Ek Not:

Abdurrahman Yörük. Kısa Abacılı Tarihçesi. Kendi Notlarından Alıntlar.

İçerik:

“Kırk asırlık Türk yurdu düşman elinde esir kalamaz. Günü gelecek siz de kurtulacaksınız.” ATATÜRK, Adana İstasyonu, 15.03.1923.
“Hatay benim şahsî meselemdir.” ATATÜRK, Çankaya Köşkü, 08.01.1937. Hazırlayan
Cemil Gök
Araştırmacı cemilgok32@hotmail.com Cep: 0.505.901.66.79
Isparta, 20.01.2010.

SUNUŞ
Bir arkadaşım, Bekbele’yi tanıtan bir çalışma yapmamı istedi ve “sen aslen oralısın” diyerek de beni teşvik etti. Bitişik Köyünden Demircikdibi yaylasına giderken Batak ve Bitişik (Gömbece) Köyünde Orta Sırt mevkii Halil İbrahim Kocaman dedemin yurt yerleriydi. Fakat konunun Bekbele ile sınırlı kalması, bir birinden koparak gelişen bölgenin konumu bakımından doğru olmayacaktı. Bölgedeki 300 yıllık yerleşim ve gelişimin ana unsuru Abacılı Köyü idi. Bugünkü bütün köy, mahalle ve mezralar, Abacı Köyünden koparak gelişmiş, yerleşik aileler evlilik bağı kurarak bir biriyle kaynaşıp çoğalmış ve yeni yerleşim birimleri oluşturmuştu. O kadar ki yöre halkı tarafından Abacılı dernekleri kurulmuş ve geleneksel olarak “Yörük-Türkmen Şöleni” düzenlenmeye başlanmıştı. Bu nedenle, konuya“Abacılı” diyerek başlayacağız.

ABACILI
Abacılı, (Aba) kök sözcüğünden (-cı) ve (-lı) ekleri ile türetilen Türkçe bir sözcüktür. Aba sözcüğü, bir tür yünlü kumaş anlamına gelir. Dövme yünden genellikle devetüyü ya da siyah renkteki abadan maşlah, çakşır, kalçın, şalvar, börk, börkenek, potur, cepken, salta, yelek, cüppe, yağmurluk, mest ve terlik gibi çeşitli giysiler, heybe, hurç ve eyer örtüsü yapılır. Bu nedenle abacılık Anadolu'nun her yanında gelişmiş bir el sanatıdır. Abacıların, sık dokunmuş ve iyi kaliteli abayı işlemek zorunda oldukları, eski esnaf nizamnamelerinde belirtilmektedir. Abacılı sözcüğündeki, (-cı) eki yapım, üretim ve satış yapan bir gurubu, (-lı) eki de aidiyet, mensubiyet ve topluluğu ifade etmektedir.1

1 Mustafa Demircan, Bekbele Beldesinin Tarihçesi, medyatext.com/V1/Pg/detail/NewID/239814/CatID/2/CityName/Samsun/TownID/345/VillageID/12545/SchoolID/

ABACILI CEMAATİ
Araştırmacılar, Abacılı Cemaati’nin, Oğuzların Günhan kolunun Bayat Boyundan olduğunu, 17. yüzyılın ikinci yarısında, Konya Larende (Karaman)’den çıktığını, Boz-Ulus Türkmenlerinden Dulkadir Oğulları Beyliği tarafından idare edilen Maraş'a geldiğini, buradan da 17. yüzyılın sonuna doğru Abacılı’ya yerleştiğini söylemektedir.2
Arşiv kayıtlarında Abacılı (Abacılu) Cemaati’nin Adana Eyaleti, Kars-ı Zülkadiriye Kazası (Maraş Sancağı), Payas Kazası (Halep Sancağı), Biga Sancağı, Aksaray Sancağı, Uzeyr Sancağı (Adana Eyaleti), Cizr-i Ergene Kazası (Edirne Eyaleti)’na yerleştiği belirtilmektedir.3 17. yüzyılın sonunda, Payas- Belen menzilleri arasında yol güvenliğini sağlamak amacıyla, “tüfek endaz neferatı”4 olarak Abacılı Cemaati’nin yöreye iskân edildiği, İkinci Viyana Kuşatmasından sonra, 18.04.1690 tarihinde devlete bağlılık göstermek üzere Konya’ya çağrılan “Yörük-Türkmen aşiretleri” arasında “Cemaat-i Abacıoğlu Tabii Payas” olduğu anlaşılmaktadır.5

Osmanlı döneminden günümüze intikal eden hatıralarda, Abacılı Cemaatini yöneten kâhyaların Gedikli ailesine mensup olduğu belirtilmektedir.6 Abacılı bölgesinde; Abacılı, Bakırlar (Bekirli), Bozcalar (Boşçalar), Bilginler (Çolaklı), Cığıllar (Telliler), Çevikler (Celayirler), Çolaklar, Veliler ve Dingiller (Bebekler), Dönmezler (Veliler), Sivriler (Emişler), Gedikler (Gedikli), Gençler (Memolar), Günaylar (Çendoğulları), Gökler (Kocamanlar), Gökçe (İsmailler), Aklar ve Özyiğitler (Haciler), Dönmezler (Haseler), Kamerler, Karalar, Kesikler, Kınalılar, Küpeliler, Okyaylar (Musalar), Güneş ve Abacılar (Onbaşılar), Sarılar (Mecideliler), Sönmezler (Fakılar), Sönmez ve Yardımcı (Göğcealiler), Musacalar, Kayalar (Tilbiler), Topallar (Topaklar), Uluçlar (Şakolar), Yıldırımlar (Yurüklü), Yılmazlar (Hacolar, Kara Hasanlar), Yusuflar, Zabunlar, Zontlar ve diğerleri öteden beri yerleşik ailelerdir. 7

2 Araştırmacı Bilal Yıldırım, Osmanlıda Aşiretlerin İskânı, aileagaclari.net
3 Cevdet Türkay, Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar, Tercüman Gazetesi Yayınları, Birinci Basım, İstanbul 1979, s.173.
4 Tüfek endaz neferatı, “dehşet endaz adam” gibi tüfeği iyi kullanan vurucu askerler anlamında kullanılmıştır.
5 Ahmet Faik Türkmen Mufassal Hatay Tarihi, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul 1937, s.586. Mehmet Tekin, Osmanlı Dönemi Hatay Tarihi, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 2000, s.55.
6 İskenderun İmam Hatip Lisesi Müdürü M.Halim Gedik.
7 Niyazi Yıldırım, Abdurrahman Yörük, Ömer Osman Bilgili, M.Halim Gedik ve Adnan Bakır’dan naklen Araştırmacı Bilal Yıldırım, Osmanlıda Aşiretlerin İskânı, aileagaclari.net Seydi Ahmet Göğ. Hacı Mustafa Bakır. M.Ali Sarı. Habip Akçaylı, Akçay’ın Tanıtımı ve Tarihi, Yayınlanmamış Makale, İskenderun 2000.

ABACILI KARYESİ
1530 tarih ve 998 numaralı Osmanlı Vilayet Muhasebe Defterine göre, “Kerkip” ve “Ak-Oluk” birimleri Özer İli livası İskenderun nahiyesine bağlı iki ayrı köydür. Bu tarihi tasvir eden haritada, bugünkü Bekbele Beldesi’nin bulunduğu yer “Kerkip”, Kerkip’in güney doğu istikametinde Ağoluk yaylasının bulunduğu yer ise “Ak-Oluk” köyü olarak işaretlenmektedir.8

1690 yılından sonra, Kerkip (Bekbele) ve Ak-Oluk (Ağoluk) bölgesine “Abacılı” denilmeye başlanmıştır. 1865 tarihli listede, Abacılı Karyesinin, 42 hane ve 124 nüfustan oluştuğu belirtilmektedir.9 Osmanlı döneminde Abacılı Cemaati, Bitişik ve Bekbele yaylalarında yaylar, bugünkü Bitişik (Gömbece) köyünde kışlardı.10 Başlangıçta Abacılı Köyü, Payas ve Belen Kazalarına bağlıyken, 1881 yılında ilçe hüviyetini kazanan İskenderun Kazasına bağlandı.11 19 yüzyılda Abacılı Köyü, Abacılı Uğurlu Köyü ve Abacılı Güzelli Köyü adıyla iki köye ayrılmış, 1905 tarihli Halep Salnamesinde, Abacılı Uğurlu Köyü, Abacılı Güzelli Köyü ve Akçay Köyü adıyla üç köy olmuş,12 1918’de Fransız işgaline kadar belirtilen 3 köy olarak kalmış ve halk arasında bütün bölgeye “Abacılı” denilmiştir.
Merkezi Bitişik olan13 Abacılı Uğurlu Köyünün sınırları, Akdeniz’den başlayarak yaslandığı Amanos Dağlarında Osmanlı Çukuru’na kadar uzanırdı, bugünkü Sarıseki Beldesi sınırlarıyla da komşuydu. İskenderun’da Suçıkağı (Sakıt) ve Güzelli köyleri hariç, Kırıkhan’da Ceylanlı, Alaybeyli, Yılanlı ve Delibekirli Köyleri sınırına ulaşırdı. 19. yüzyılda Abacılı Güzelli Köyü’ne, bugünkü Güzelköy muhtarlığı ile İskenderun’un Güzelçay (Akçay) mahallesi bağlıydı.14 Kadim Ak-Oluk (Ağoluk), bugünkü Güzelköy ve Güzelçay mahallesinin yaylasıdır. Bugün Kerkip adı neredeyse kaybolmuş, eski günlerden “Kerkip Narı” denilen ekşi bir nar tadı yadigâr olarak kalmıştır.
19 yüzyılın başında Abacılı Uğurlu Köyü’ne, Bitişik ve Bekbele yayları ile Kerkip (bugünkü Bekbele), Gömbece (bugünkü Bitişik), Kavaklıoluk ve Kozluçukur birimleri bağlıydı. Bu dönemde yaylak yerine Bitişik ve Bekbele, bugünkü Bekbele’ye Kerkip, Orhangazi’ye Fakılar, Bitişik’e de Gömbece denilirdi. 15

8 Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 998 numaralı Muhâsebe-i Vilayet-i Diyâr-i Bekr ve Arab ve Zü’lkadiriye Defteri (937/1530) Cilt II, Ankara 1999.
9 BOA, Y.EE.: 37/39. Akif Bilge Çelik, Fırka-i İslahiye, Yüksek Lisans Tezi, K.Maraş Sütçü İmam Ü. 2008.
10 İskenderun İmam Hatip Lisesi Müdürü M.Halim Gedik.
11 Erdoğan Aslıyüce, Akdeniz’in İncisi İskenderun, İskenderun 2007, s.383.
12 Halep Salnamesi, 1321 tarihli belge fotokopisi. Cemil Gök, Hatay Yerleşim ve Yönetim Birimleri, Basılmamış çalışma, Ankara 2008.
13 İskenderun İmam Hatip Lisesi Müdürü M.Halim Gedik. Araştırmacı Bilal Yıldırım.
14 Abdurrahman Yörük, Abacılı Risalesi, Basılmamış çalışma, İskenderun 1987. Araştırmacı Bilal Yıldırım, aile ağaçları.net. İskenderun İmam Hatip Lisesi Müdürü M.Halim Gedik. H.Gedik, Osmanlı döneminde Abacılı Karyesi sınırlarının öteyüz denilen Kırıkhan’ın dağ köylerinden Amik Gölüne ulaştığını belirmektedir.
15 İskenderun İmam Hatip Lisesi Müdürü M.Halim Gedik (Hikmet oğlu, 1948 doğ.).

Buna göre eskiden beri Abacılı olarak bilinen yörenin konumu, yönetim ve yerleşim birimleri aşağıda belirtilmiştir.

BÖLGENİN KONUMU
Çevre
Bölgemiz deniz ve dağlar arasında, kıyıdan itibaren az bir eğimle yükselen vadi ağzında kurulmuş şirin kasaba, köy ve mahalleler ile dağlık bölgedeki serin yaylardan oluşmaktadır. Dağlık bölgede, derin dere-tepe oluşumları, Akdeniz’e özgü makilik, tesbih, defne, kiraz, (kızılcık), gürgen, kesme, meşe, çam, püren ve ıhlamur ağaçları, soğuk su kaynakları ve ağaçların renk cümbüşü arasında yaylalar bulunur. Yaz aylarındaki buharlaşmanın etkisiyle kasabaların havası biraz basık olur. Bölgemiz yeşil ve havası temizdir. Yörede nar, narenciye, incir, kayısı, erik, elma, armut, üzüm, ceviz, badem gibi meyveler ve domates, biber, patlıcan, ıspanak, soğan, sarımsak, fasulye, patates gibi sebzeler yetiştirilir. Denizciler ile Şehit Teğmen Ahmet Tor kışlası arasında, yine Denizciler ile Askeri Cephanelik arasında iki kuru dere bulunmaktadır. Bekbele’nin içinden Akçay deresi geçmektedir.

Yerleşim
Eski“Abacılı Karyesi”16 veya “Abacılı” bölgesinde, bugün Bekbele ve Denizciler Beldeleri, ayrıca Bitişik, Kavaklıoluk, Orhangazi, Güzelköy ve Çınarlı Köyleri ile İskenderun merkez Güzelçay (Akçay) mahallesi bulunmaktadır. Bölge halkının bir yerden koparak gelişmesi nedeniyle, Denizciler, Kavaklıoluk ve Bitişik halkı Değirmendere, Çalak, Haymaçınar, Esenbek, Demen, Ispatan, Demircikdibi, Bitişik ve Gebece gibi yayları çoğu kez müştereken kullanmaktadır.17 Bekbele Yaylası ve Göbunat görülmesi gereken yerler olarak sıralanabilir. 18 Güzelköyün Akoluk, Bağlıca ve Almadağ adında yayları ile Karaincir Gediği’nde bir paraşüt alanı bulunmaktadır. 19
Kurum ve Kuruluşlar
Bölgemiz, İskenderun Organize Sanayi Bölgesi, 39. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı Şehit Teğmen Ahmet Tor Kışlası, Sarıseki ve Denizciler arasında Akdeniz Üs Komutanlığına bağlı birimler, Akaryakıt Depo Komutanlığı, TCDD İstasyonu, NATO, Sarıseki Gübre T.A.Ş. ve TCDD Limanları, Ekinciler, Yazıcılar ve Tosyalı gibi özel Demirçelik Sanayi, Petrol Ofisi Bölge Müdürlüğü ile A.N.T Tesisleri, Karayolları 3 Nolu Asfalt Şantiyesi ve İskenderun Demir Çelik Fabrikası gibi birçok sanayi kuruluşları, büyük depo, antrepo, atölye ve tesisler bulunmaktadır. Bölge halkı genelde asker, sanayide çalışan işçi, çeşitli kamu kuruluşlarında çalışan memur ve işçiler, çarşı esnafı ve çalışanları ile

16 Karye: Köy.
17 Eski Belediye Başkanı ve Kavaklıoluk Köyü Muhtarı Sedat Bakır. Bitişik Köyü Muhtarı Efendi Dönmez. 18medyatext.com/V1/Pg/detail/NewID/239814/CatID/2/CityName/Samsun/TownID/345/VillageID/12545/SchoolID/. Mustafa Demircan, a.g.e.
19 Güzelçay Mahalle Muhtarı Davut Zabun.

bölgemize dinlenmek için yerleşen emeklilerden oluşmaktadır. Köylerimizde, bir kısım halk tarım ve hayvancılıkla uğraşmakla birlikte, geçimlerini kasaba ve şehir merkezinde bulunan işlerden sağlamaktadırlar.20

Ulaşım
Kıyı şeridinde Hatay-İskenderun (D817 nolu) karayolu ile İskenderun- Toprakkale demiryolu geçmekte, kıyıdan 2-3 km içerde, dağlık bölgeden Denizciler bağlantılı Ceyhan-İskenderun (E91 nolu) otoban yolu bulunmaktadır. Otoban yol Denizciler kasabasının üstünden, Bekbele kasabasının da ortasından geçmektedir. Ayrıca Şehit Teğmen Ahmet Tor Kışlası ile Eşekgeçmez deresi arasından 2,5 km. ve Otoban yolun Denizciler Gişesinden bağlantılı olarak 1,5 km. mesafeli iki tali yolla Bekbele ve Denizciler kasabaları arasında ulaşım sağlanmaktadır. İskenderun Payas karayolunun 8. km.sinde; Akçay köprüsünden sağa dönence Fatih Sultan Mehmet Mahallesi (eski Kesmelik mevki), ilerde Bekbele’ye ulaşmadan sağa sapan yolun 3. km.sinde Çınarlı köyü, 2. km.sinde Bekbele Beldesi, 5. km. ise solda Bitişik ve sağda 4,5 km.sinde Orhangazi köylerine ulaşılmaktadır. Bekbele Beldesinden 1 km. sonra Orhangazi ve 3 km. sonra da Bitişik Köylerine ulaşılmaktadır. Hatay-İskenderun karayolunun 9. km.sinde Denizciler Beldesine, buradan 3 km. sonra Kavaklıoluk Köyüne ulaşılmaktadır. Bu durum bölgede ulaşımı rahatlaşmış ve hızlandırmıştır. Bölgede düzenli olarak, Bekbele ve Denizciler Belediyelerine ait halk otobüsleri ile İskenderun’a ulaşım sağlanmaktadır. 21

Nüfus
Abacılı yöresinde, içeriden ve dışarıdan önemli nüfus hareketleri olmuştur.
BİRİM ADI 1970
YILI 1990
YILI 2000
YILI 2008
YILI
Bekbele 1.240 1.575 5.971 7.482
Denizciler - 9.280 17.495 16.178
Bitişik 1.114 799 718 798
Çınarlı 180 442 936 744
Güzelköy - 1.509 1.217 1.949
Kavaklıoluk 395 369 152 395
Orhangazi - - 461 536
Yöremizde, 1970-1990 ve 1990-2000 dönemlerinde nüfus artışı, 2000-2008 döneminde de nüfus azalışı izlenmektedir. Nüfus artış yoğunluğu Bekbele ve Denizciler kasabalarında, nüfus azalışı da köylerde görülmektedir. Nüfus artışı, tamamen yörenin doğal nüfus artışı olmayıp, çevrede büyük işyeri, tesis, depo,

20 http://www.denizciler.bel.tr/sayfa.asp?ID=20 Erdoğan Aslıyüce, a.g.e., s.553.
21 Eski Belediye Başkanı ve Kavaklıoluk Köyü Muhtarı Sedat Bakır. Habip Akçaylı, Akçay’ın Tanıtımı ve Tarihi, Basılmamış Makale, İskenderun 2000.

atölye ve fabrika gibi kurumların bulunması nedeniyle ilçe, il ve ülke genelinden buraya yerleşen nüfustan kaynaklanmaktadır. 22

BEKBELE BELDESİ
Bekbele yaylası ve bugünkü Bekbele (eski Kerkip) bölgesi, 1918 Fransız işgaline kadar Abacılı Uğurlu Köyü’ne bağlıydı.23 Hatay’da tam bir manda hâkimiyeti sağlamak isteyen Fransızlar, bazı Türk kazalarını nahiye, bazı nahiyeleri kaza yaptılar, bazı Türk köylerini de ikiye böldüler.24 Fransızlar döneminde Abacılı Uğurlu Köyü, Bekbele ve Bitişik adı ile iki köye bölündü.25 1937 tarihli İskenderun köy listesinde, çeşitli harita ve mahallinde yapılan tetkiklerde adı “Pekbele (Bekbele) Köyü” olarak belirtilmektedir.26 1940 yılında Hatay’ın Anavatan’a katılmasından sonra adı tekrar “Bekbele (eski Abacılı Uğurlu) Köyü” olarak düzeltilmiş, günümüze kadar“Bekbele” olarak gelmiştir.27 Bu düzeltmede, “eski adı Abacılı Uğurlu” yazılmıştır. 1940 yıllarında Bekbele Köyüne Bekbele yaylası, Kerkip, Kesikli, Veliler, Daz, Beşiktaş ve Fakılar (Orhangazi) Mahallesi bağlıydı.28 “Bekbele” adı, 12 km. yukarıdaki Bekbele yaylasından, bugünkü (Bekbele, eski Kerkip) yerleşim bölgesine, 1950 yılında köy muhtarlığı olarak nakledildi.29 1989 yılında Bekbele Belediyesi kuruldu.30 Bugünkü Bekbele Beldesi, Akçay, Bitişik (Gömbece) ve Gedik Saray arasında bulunan bölgedir. Bekbele Beldesinde Fatih, Gediksaray ve Menderes adında üç mahalle bulunmaktadır.

BİTİŞİK KÖYÜ
“Bitişik” adı bugünkü Bitişik köyüne bağlı Bitişik yaylasından gelmektedir.31 Bitişik’in, 1700 yılında kurulduğu belirtilmektedir.32 1905 tarihli Halep Salnamesinde, “Bitişik” ve “Bekbele” köyleri yoktur, sadece Abacılı Uğurlu Köyü vardır. Abacılı Uğurlu Köyünün merkezi “Bitişik” idi, “Bekbele” ve diğer bağlı birimleri kapsamaktaydı. 1918 Fransız işgaline kadar Bitişik, Abacılı Uğurlu Köyünün merkezi olarak kaldı.33 Sömürgeci Fransızlar döneminde Abacılı Uğurlu Köyü, Bekbele ve Bitişik adı ile iki köye ayrıldı.34 1937 tarihli İskenderun köy listesinde, çeşitli harita ve mahallinde yapılan tetkiklere göre, “Bitişik Köyü” vardır.35 1939 yılında Hatay’ın Anavatan’a

22 Erdoğan Aslıyüce, a.g.e., s.452, 453, 469, 471, 477, 481. iskenderun.gov.tr/?sayfa=icerik&icerikid=21
23 Halep Salnamesi, 1321 tarihli belge fotokopi. Cemil Gök, a.g.e.
24 Fransızlar. 1919’da Türkmenlerin yaşadığı Reyhaniye’deki kaza teşkilatını Harim’e naklettiler. 1921’de halkının çoğunluğu Türk olan Belen’deki kaza teşkilatını Kırıkhan’a naklettiler, Belen’i nahiye ve Kırıkhan’ı da kaza yaptılar, koloni oluşturmak için Ermenilerin toplandığı Kırıkhan Kazasına Belen, Reyhanlı ve Hacılar nahiyelerini bağladılar. Antakya Kazasına bağlı Türklerin yaşadığı Bayır, Bucak ve Hazine (Elkrad) nahiyelerini Lazkiye Kazasına bağladılar. Böylelikle, Hatay’da Türk nüfusu yönetim değişikliği ile parçaladılar. Cemil Gök.
25 Bilal Yıldırım. 1850’den itibaren Abacılı Uğurlu Köyünde muhtarlık yapan kişiler bilinmektedir. Cemil Gök.
26 Ahmet Faik Türkmen, a.g.e., s.103, 104, 107.
27 Hatay Valiliği, İdari Taksimatı 1940, s.26.
28 Köy İşleri Bakanlığı, Meskûn Yerler Kılavuzu 1946, s.294. denizciler.bel.tr. Seydi Ahmet Göğ, (Ali oğlu, Kavaklıoluk 1958).
29 Erdoğan Aslıyüce, a.g.e., s.452.
30 Bekbele Belediye Başkanı Bestami Bilgili.
31 denizciler.bel.tr. Seydi Ahmet Göğ.
32 Refik Kireççi, Köylerimiz 1987, s.55.
33 İskenderun İmam Hatip Lisesi Müdürü M.Halim Gedik.
34 Bilal Yıldırım. 1940’dan önce Bitişik Köyü Muhtarı olarak en fazla 2-3 kişi bilinmektedir. Cemil Gök.
35 Ahmet Faik Türkmen, a.g.e., s.107.

katılmasından sonra hazırlanan, 1940 tarihli İskenderun köy listesinde, “Bitişik Köyü” yer almıştır.36 1940 yılındaki Bitişik Köyüne, (Yukarı) Demircikdibi37 ve Kavaklıoluk mahalleleri bağlıydı.38 1946 yılında Bitişik Köyüne bağlı Günbece mahallesinin adı Gömbece olarak düzeltildi,39 1946 yılında Bitişik Köyüne bağlı Horozçukuru 40 ve Ispatan (Ispan) adında iki mahalleden daha bahsedilmektedir.41 1950’li yıllarda köy muhtarlığı teşkilatı, Bitişik yaylasında iken, Gömbece mahallesine nakledildi. Bugün Bitişik Köyü olarak bilinen yere eskiden Gömbece denirdi.42 Kötügöl (Tecikgölü) adında bir mezrası vardır.43 İskenderun’un kuzey doğusunda ve ilçe merkezine14 km. uzaklıktadır. 44

ÇINARLI KÖYÜ
1896-1908 Girit Bunalımı, 1909-1912 Girit Sorunu, 1912-1913 Balkan Bozgunu sonucunda Yunan mezaliminden kaçan “Girit Türkleri” Anadolu’ya gelmeye başladı.45 1912 yılında İskenderun’a gelen Giritli soydaşlarımız, Akçay ve Pirinçlik Köylerine iskân edildi. 46 Bu iskânla, Akçay Köyüne bağlı Girit Muhacir Mahallesi kuruldu, 1937 yılında adı Muhacirköy iken 47 ve 1940 yılında Çınarlı olarak değişti.48 1960 yılında Akçay’dan ayrıldı ve Çınarlı Köyü muhtarlığı kuruldu.49 Çınarlı, ilçenin kuzeyinde ve ilçe merkezine 10 km mesafededir. Bekbele kasabasına 1,5 km. ve Denizciler kasabasına 2,5 km. uzaklıktadır. 50

DENİZCİLER BELDESİ
İskenderun-Payas karayolu üzerinde bulunan Denizciler, halkın “zından yazısı” dediği, Bitişik ve Kavaklıoluk Köylülerinin tahıl ve sebze yetiştirdiği arazi iken, 1966 yılında Sarıseki ve Değirmendere köylerinde sel baskınında zarar gören halk iskân edildi ve küçük bir köy halini aldı.51 1968 yılında “Denizciler” adı ile İskenderun’a bağlı bir mahalle kuruldu. İskenderun Demir Çelik Fabrikasının kurulmasına bağlı nüfus ve yerleşim artışı neticesinde, 1987 yılında Bitişik ve Kavaklıoluk Köyü muhtarlıklarının müracaatı üzerine, Denizciler Belediyesi kurulmuştur.52 Beldede Çamlık, Fatih, Şirinyurt ve Akdeniz mahalleleri vardır.53 Denizciler Beldesi, Payas- İskenderun Karayolunun 9. km.de bulunmaktadır.

36 İdari Taksimatı 1940, s.26. Meskûn Yerler Kılavuzu 1946, s.164.
37 denizciler.bel.tr. Seydi Ahmet Göğ. İdari Taksimatı 1940, s.26. Meskûn Yerler Kılavuzu 1946, s.304.
38 İdari Taksimatı 1940, s.26.
39 Köy İşleri Bakanlığı, Meskûn Yerler Kılavuzu 1946, s.436.
40 Meskûn Yerler Kılavuzu 1946, s.516.
41 Meskûn Yerler Kılavuzu 1946, s.554. Ispatan’ın “Ispan” olduğu belirtiliyor. denizciler.bel.tr. Seydi Ahmet Göğ.
42 Bitişik Köyü Muhtarı Efendi Dönmez.
43 İskenderun Özel İdare Müdürü Hüseyin Yıldırım.
44 Erdoğan Aslıyüce, a.g.e., s.452.
45 Ayşe Nukhet Adıyeke, Osmanlı İmparatorluğu ve Girit Bunalımı (1896-1908), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
46 Erdoğan Aslıyüce, a.g.e., s.481.
47 Ahmet Faik Türkmen, a.g.e., s.107. Özel İdare Müdürü Hüseyin Yıldırım.
48 İdari Taksimatı 1940, s.26. Özel İdare Müdürü Hüseyin Yıldırım.
49 Refik Kireççi, a.g.e., s.63.
50 Erdoğan Aslıyüce, a.g.e., s.469. Çınarlı Köyü Muhtarı Necati Bahriyeli.
51 http://www.iskenderunforum.org/forum/iskenderun-beldeler-t5046.0.html
52 Erdoğan Aslıyüce, a.g.e., s.453. Refik Kireççi, a.g.e., s.28. denizciler.bel.tr.
53 İskenderun.gov.tr. denizciler.bel.tr.

GÜZELÇAY MAHALLESİ (AKÇAY KÖYÜ)
Bugünkü Güzelçay Mahallesi, 19. yüzyılda Abacılı Köyüne, 19. yüzyılın sonuna doğru Abacılı Güzelli Köyüne bağlıydı. 1905 Halep Salnamesiyle,54 1937,55 1940 ve 194656 tarihli köy listelerinde adı “Akçay Köyü” idi. 1940 yılında Akçay Köyüne bağlı Girit Muhacirleri (Çınarlı), Aşağı Yarıkkaya ve Yukarı Yarıkkaya adında üç mahallesi vardı. Akçay Köyünün, Akoluk ve Bağlıca adında iki yaylası vardı.57 1960 yılına kadar Girit Muhacirleri (Çınarlı) Mahallesi, Akçay Köyüne bağlı kaldı.58 Akçay Köyü, 1960 yıllarda İskenderun merkezine “mahalle” olarak bağlandı. 1973 yılında İskenderun’a bağlı Akçay Mahallesinin adı Güzelçay Mahallesi olarak değiştirildi.

GÜZELKÖY
Bugünkü Güzelköy, 19. yüzyılda Abacılı Köyüne, 19. yüzyılın sonuna doğru Abacılı Güzelli Köyüne bağlıydı. 59 1905 Halep Salnamesiyle,60 1937 61 ve 1940 tarihli köy listelerinde adı Abacı Güzelli Köyü olarak geçmiştir. 1940 yılındaki köy listesinde hem Abacılı Güzelli Köyü, hem de Akçay Köyü vardı. 62 Daha sonra Abacılı Güzelli, Akçay köyüne bağlı mahalle olmuş, 1960 yıllarda da Akçay Köyü mahalleye dönüştürülmüş ve İskenderun merkezine bağlanmıştır. Güzelköy, 1972 yılına kadar İskenderun Belediyesi Akçay Mahallesine bağlıymış.63 1973 yılında “Güzelköy” adıyla yeniden kurulmuş, Akçay adı da Güzelçay mahallesi olarak değiştirilmiştir.64 Güzelköy, İskenderun şehir merkezine 2 km. uzaklıktadır.65

KAVAKLIOLUK KÖYÜ
Kavaklıoluk Köyü, 1900,66 193767 ve 1940 yılındaki köy listelerinde, Bitişik Köyüne bağlı bir mahalledir.68 1958 yılında Bitişik Köyünden ayrılmış ve Kavaklıoluk Köyü muhtarlığı kurulmuştur.69 1986 yılına kadar Kavaklıoluk Köyüne bağlı olan Şirinyurt, Çamlık ve Fatih Mahalleleri, 1987 yılında Denizciler Beldesine mahalle olarak bağlanmıştır. Kavaklıoluk Köyünün

54 Halep Salnamesi, 1321 tarihli belge fotokopisi. Cemil Gök, a.g.e.
55 Ahmet Faik Türkmen, a.g.e., s.107.
56 İdari Taksimatı 1940, s.26. Meskûn Yerler Kılavuzu 1946, s.27.
57 Özel İdare Müdürü Hüseyin Yıldırım. Refik Kireççi, a.g.e., s.78. Güzelçay Mahalle Muhtarı Davut Zabun. Habip Akçaylı, Akçay’ın Tanıtımı ve Tarihi, Yayınlanmamış Makale, İskenderun 2000.
58 Ahmet Faik Türkmen, a.g.e., s.107.İdari Taksimatı 1940, s.26. Özel İdare Müdürü Hüseyin Yıldırım.
59 Abdurrahman Yörük, a.g.m. Araştırmacı Bilal Yıldırım, aile ağaçları.net. Cemil Gök.
60 Halep Salnamesi, 1321 tarihli belge fotokopisi. Cemil Gök, a.g.e.
61 Ahmet Faik Türkmen, a.g.e., s.107.
62 İdari Taksimatı 1940, s.26. Meskûn Yerler Kılavuzu 1946, s.1.
63 Refik Kireççi, a.g.e., s.78. Köy 1979 kuruldu. Güzelçay Mahalle Muhtarı Davut Zabun. Köy 1973’de kuruldu.
64 Refik Kireççi, a.g.e., s.78. Güzelçay Mahalle Muhtarı Davut Zabun.
65 Erdoğan Aslıyüce, a.g.e., s.471.
66 Refik Kireççi, a.g.e., s.93.
67 Ahmet Faik Türkmen, a.g.e., s.107.
68 İdari Taksimatı 1940, s.26.
69 İskenderun Belediyesi B.İ.M. Abdulhamit Yıldırım.

Demen, Ispatan, Demircikdibi ve Kozluçukur yaylaları vardır. 70 Kavaklıoluk, İskenderun’un kuzey doğusunda, 14 km. uzaklıktadır.71

ORHANGAZİ KÖYÜ
Öteden beri Orhangazi, Fakılar adı ile Bitişik Köyüne bağlı bir mahalle iken,72 1996 yılında köy hüviyetine kavuşmuştur. Orhangazi, İskenderun’un kuzey doğusunda, merkeze 14 km. uzaklıktadır. 73

ABACILI GÖÇLERİ
1910-1920 yıllarında seferberlik döneminde yaşanan olayların etkisi ile Abacılı köylerinden bazı aileler, halk arasında “ötüz” (öte yüz) diye söylenen Kırıkhan’ın dağ köylerine göç etmiştir. Bunlar Delibekirli, Yılanlı, Alaybeyli (Telbizek) ve Karaçağıl Köylerine yerleşmiştir. Halen bu köylerde yaşamaktadırlar. 74
Ulu Önder Atatürk’ün direktifinde yürütülen “Hatay Davası” sonucunda, 03.07.1938 Türk-Fransız Askeri Antlaşması imzalandı, 5 Temmuz 1938 günü Türk Ordusu Hatay’a girdi ve Hatay Devleti kuruldu. 23.06.1939 Türk-Fransız Anlaşması’na göre de, güzel Hatay’ımız Anavatan’a katıldı, yaklaşık 210.000 Hataylı kendiliğinden Türk uyrukluğunu edindi,75 39.000’i Hıristiyan olmak üzere 48.000 kişi de76 6 ay içinde Suriye ve Lübnan uyruğuna geçti.77 Bu süreçte, sömürgeci devletlerin Türkiye aleyhine yönelik propaganda ve sinsi tertipleri ile işbirlikçilerin bölücü ve yıkıcı faaliyetleri sonucunda 48.000 kişi kandırılarak yurdumuzdan koparılmıştır. 78

Bu kapsamda, 1938 tarihinde belirtilen bölücü ve yıkıcı propaganda ve tertiplerin etkisiyle, İskenderun Abacılı, Kırıkhan Ceylanlı ve Hassa Eğribucak, Küreci ve Gülpınar köylerinden Türk soylu bazı aileler yurdumuzdan koparılmış ve Şam’a göçmüştür. Şam’a göçenlere,“İskenderun muhaciri” denilmiş, ama 1946 yılına kadar Suriyeliler tarafından göçmen ve iskân işlemi yapılmayınca, bu defa Şam’ın kuzeyinde “Cebeli Gasiyun” denilen dağda, boş bulunan araziye

70 denizciler.bel.tr. Seydi Ahmet Göğ, (Ali oğlu, Kavaklıoluk 1958).
71 Erdoğan Aslıyüce, a.g.e., s.477. Eski Belediye Başkanı ve Kavaklıoluk Köyü Muhtarı Sedat Bakır.
72 İskenderun İmam Hatip Lisesi Müdürü M.Halim Gedik.
73 Erdoğan Aslıyüce, a.g.e., s.481.
74 Abdurrahman Yörük, a.g.m. Araştırmacı Bilal Yıldırım, aile ağaçları.net.
75 Dr. H.Pehlivanlı, Dr. Y. Sarınay, Dr. H. Yıldırım, Türk Dış Politikasında Hatay (1918-1939), A.S.A.M. Yayınları, Ankara 2001, s. 134. Tevfik Rüştü Aras, Dictionnaire Diplomatique Dergisi, Paris, C.IV, s.23-28’den naklen E.Büyükelçi İsmail Soysal, Hatay Sorunu 1936- 1939, Konferans, Belleten Dergisi, Sayı:193-195, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1986, s.90, 97. Fransızlara göre Hatay nüfusunun,
,7’si Türk, ’i Alevi, ’i Ermeni, ’u Sünni Arap, Rum Ortodoks ve %3’de diğer kökenliydi.
76 MAE, no:475, s.95 (Grosson’un Antakya’dan gönderdiği 24.01.1940 tarihli mektubu)’dan naklen Serhan Ada, Türk-Fransız İlişkilerinde Hatay Sorunu (1918-1939), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2005, s.223. Burada, Ermeni: 26.500, Ortodoks: 11.500, Arap:
6.000 ve Alevi: 3.000 kişi olmak üzere toplam: 48.000 kişidir.
77 İsmail Soysal, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000, I. Cilt, s.581, 548. 20 yaşını doldurmuş Hataylı erkek seçmenlerden 35.847’i Türk, 11.317’i Alevi, 5.504’ü Ermeni, 1.845’i Sünni Arap, 2.098 Rum Ortodoks ve 100’de diğerinden seçmen oldu.
78 Dr. H.Pehlivanlı, Dr. Y. Sarınay, Dr. H. Yıldırım, a.g.e, s. 72, 73, 84, 89,96, 98,.

kendi imkânları ile gece kondu mahallesi kurmuşlar. 79 Ne güzel tesadüf ki, Suriyeliler de buraya“Türk Mahallesi” demiş.

79 Abdurrahman Yörük, a.g.m. Araştırmacı Bilal Yıldırım, aile ağaçları.net.

Ek Not:

Delibekirli köyü, Kırıkhan'ın kuzeybatısında 7 km mesafede Amanos Dağlarına yaslanmaktadır. Konuksever insanları, Âşık Meryem, Kul Muhammet ve Âşık Hösün gibi ünlü halk ozanlarını yetiştiren, rengârenk kayısı, nar, incir ve erik bahçeleri arasında kaybolmuş büyük bir köy, çevresinde yemyeşil zeytinlikleri, Gözün Suyu, Çataloluk, Mahmudun gözü, Üngüzlü gibi soğuk su kaynakları ve yaylaları, Delibekirli çayı ve serin vadisi, lokanta ve dinlenme yerleri, koruluk ve ormanları, kültürel zenginliği ve Şahin Kaya, Çürük Kaya, Kalecik gibi doğal güzellikleri ile bilinen 
Hazırlayan : Cemil Gök