Yeri: Abacılı Güzelli
Notlar:
MUSTUK KAHYA SOYU'NUN KÖKEN HİKAYESİ
Mustuk Kahya Soyu'nun kökeni, Veli (Kel Veli, Koca Veli, Deli Veli olarak da bilinir) adında bir Türkmen'e dayanmaktadır. Veli, Maraş'taki köklü Dulkadiroğulları soyuna mensuptur.
Rivayete göre, Maraş'ta aile içinde yaşanan bir huzursuzluk nedeniyle Veli Koca, ileride durum sakinleşince geri çağırmak üzere, bir oğlunu ve iki torununu yanlarına hayvanlar ve maddi imkanlar vererek aileleriyle birlikte bölgeden göndermiştir.
Maraş'tan yola çıkan bu kafile, Andırın ve Kadirli üzerinden Ceyhan dolaylarına ulaşmış ve bir süre burada konaklamıştır. (Zayıf bir rivayete göre, Toprakkale yakınlarındaki günümüz Mustafabeyli kasabasının adını Mustuk Kahya'dan aldığı söylenir.) Kafile daha sonra Osmaniye ve Dörtyol güzergahını takip ederek İskenderun'un şimdiki Akçay Köyü'ne varmıştır.
Akçay'ın o dönemdeki yerlileri tarafından ilk başta hoş karşılanmasalar da, aile burada bir süre kalmayı başarmıştır. Geçimlerini sağlamak ve hayvanlarını otlatmak için yazları yaylalara çıkar, kışları ise sahile inerlerdi. O zamanlar Akçay Köyü, tarihi "Abacılı" Köyü'nün "Abacılı Güzelli" mevkii olarak bilinmekteydi.
Zamanla Akçay (Abacılı Güzelli) bölgesinde yaşanan büyük anlaşmazlıklar ve kavgalar sonucunda, Veli'nin soyundan gelen bazı gruplar (Deliveliler'in atası; Uluklar'ın, Gözüküçükler-Coballar/Köseler ve Danaveliler'in atası) yeni bir yurt arayışına girmiştir. Bu gruplar, o dönemde Abacılı Güzelli'ye bağlı bir mevki olan şimdiki Yarıkkaya mıntıkasına, Sarısu adı verilen suyun güneybatı yamaçlarına yerleşmişlerdir. Aileler burada kök salmış ve zamanla çoğalmışlardır.
Bir süre sonra Maraş'ta sükunet sağlanınca Veli, oğlu ve torunlarını geri çağırmış, ancak onlar yerleştikleri bu bölgeyi benimsedikleri ve kendi düzenlerini kurdukları için Maraş'a dönmemeyi tercih etmişlerdir.
Bu köken hikayesi, kuşaktan kuşağa aktarılan sözlü tarihe dayanmaktadır. Anlatıcının kendi çocukluk (1965-1970'ler) anılarında yer alan, Maraş'tan gelen ve büyükleri tarafından "akrabalarımız" olarak tanıtılan yaşlı ziyaretçiler de bu bağın canlılığını göstermektedir.
Hacı Veli'nin çocukları olarak bilinen ve Mustuk Kahya Soyu'nu oluşturan başlıca aileler şunlardır: Deliveliler, Uluklar, Gözüküçükler, Dana Veliler, Coballar, Kürkçüler, Küççükler, Karamanlar, Yaldızlar, Çörtükler ve Tombullar.
(***) Bununla birlikte, Veli'nin doğrudan Akçay'a gelip burada çoğaldığına dair farklı, daha kısa bir anlatının da mevcut olduğu belirtilmelidir.
Bu anlatılar, Mustuk Kahya Soyu'nun Maraş'tan başlayıp Akçay ve Yarıkkaya bölgesine uzanan köklü geçmişini ve yerleşim sürecini aydınlatmaktadır.